Rijitlik adından da anlaşılacağı üzere İngilizce kökenli bir
sözcüktür. İngilizcedeki rigidity kelimesinden dilimize geçmiştir. Kelime
anlamına bakacak olursak sert, yükleme altında değişmeyen, mevcut yapısını
koruyan olduğunu görürüz. Aslında inşaat mühendisliğindeki anlamı da budur.
İnşaat mühendisliğinde rijitlik; yapıya etki eden yükler altında, yapının
bozulup deforme olmadan mevcut durumunu koruması, denge halinde kalması olarak
tanımlanır. Bir nevi yapının yükler altında stabil kalabilme özelliğidir.
Bir yapının statik hesabı yapılırken rijitlik merkezi ile
kütle merkezinin çakışıp çakışmadığına mutlaka bakılmalıdır. İkisi arasındaki
izin verilen sapma miktarı yüzde beştir. Bunun üzerinde bir sapma varsa perde
miktarında oynama yapılarak rijitlik merkezi ile kütle merkezinin üst üste
getirilmesi gerekir.
Yapılarda rijitlik dağılımı dengeli olmalıdır. Eğer rijitlik
düzgün olarak dağılmazsa yatay ve düşey kuvvetlerin yapıda meydana getirdiği
hasar fazla olur.
Rijitlik nedir sorusuna bu şekilde cevap verebiliriz ancak
bu cevap, mühendislik açısından yeterli bir cevap olmaz. Rijitlik kendi
arasında; moment rijitliği, kayma rijitliği, eksenel rijitlik, düşey rijitlik
ve yatay rijitlik olarak gruplandırılır.
Rijitlik Çeşitleri
Moment rijitliği: Bir yapının ya da elemanın moment kuvvetine
karşı gösterdiği direnç olarak tanımlanır.
Kayma rijitliği: Bir elemanın kesme kuvveti etkisi altında
mevcut statik dengesini koruması durumudur.
Eksenel rijitlik: Eksenel kuvvetler etkisi altında yapının
stabil halde olmasıdır.
Düşey rijitlik: Bir elemanın düşey eksende rijit olmasıdır.
Yatay rijitlik: Bir elemanın yatay eksende rijit olmasıdır.
Bu tanımlardan da anlaşılacağı üzere bir yapı hakkında rijit
demek yeterli olmaz. Moment kuvvetlerine karşı dirençli yani rijit olan bir
yapı, kesme kuvvetine karşı rijit durumda olmayabilir. O yüzden yapının hangi
eksende, hangi yüklemeler altında rijit olduğunu belirtmek gerekir.
