ÇATIDER (Çatı Sanayicileri ve İş Adamları Derneği), çatılarda çevreye duyarlı, verimlilik sağlayan, ekolojiyi gözeten teknoloji ve uygulamaların yaygınlaştırılması; GES kurulumu ve mevcut çatılara uygulanması hakkında toplumu bilinçlendirme çalışmalarına devam ediyor. Enerji etkin tasarımın sürdürülebilirlik açısından çatı sistemlerine yansımalarını, yeşil çatı uygulamalarını ve çatı sektörünün dünya pazarındaki yerini konuştuğumuz ÇATIDER Yönetim Kurulu Başkanı Levent Çeki, “İnşaat sektöründeki yatırımların artmasına paralel olarak enerji tasarruflu çatı kaplama sistemlerine ilişkin artan farkındalık ve benimsenmenin pazar büyümesini hızlandırması bekleniyor.” dedi.
Dünya gündeminde giderek önem kazanan enerji etkin, ekolojik çatı sistemleri üzerine konuşmak isteriz. Yapılarda enerji etkin tasarımın önemi nedir? Enerji etkin tasarımın sürdürülebilirlik açısından çatı sistemlerine yansıması nelerdir? Çatılarda uygulanan enerji etkin tasarımın kriterlerinden bahseder misiniz?
Sürdürülebilirlik, enerji etkinliği kavramları günümüzde mimari yapıların oluşumunu pek çok açıdan etkilemektedir. Enerji etkin tasarım, çevre kirliliği, küresel ısınma ve enerji sorunları açısından mimarlık alanında önemli yer tutmakta ve birçok alt kriteri içermektedir. Bu kriterlerin mimariye yansıması, tasarım kurgusu ve sürdürülebilir malzeme seçimi olarak görülebilmektedir. Sürdürülebilir teknolojilerdeki yeniliklerin ortaya koyduğu malzeme seçenekleri yerel iklime bağlı olarak enerji etkin tasarımı şekillendiren alternatifler sunmaktadır. Mimari yapılarda yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımı, tasarımın bu amaca bağlı gelişmesi, kendini özellikle çatı ve cephe sistemlerinde göstermektedir. Yenilenebilir enerji kaynaklarından mimaride en çok kullanılan güneş enerjisinin cephe ve çatılar ile direk temas halinde olması, bu enerji kaynağına ulaşım kolaylığı açısından avantaj sunmaktadır ve bu yöndeki gelişmeleri cazip kılmaktadır. Çatı ve cepheler yapının en temel bileşeni olarak birçok fonksiyona sahiptirler. Yapıların çevresel etkilerinin azaltılması açısından da önemli fonksiyonları üstlenmeleri gerekmektedir. Çalışmanın amacı, enerji etkin tasarım kriterlerinin çatı ve cephelerde nasıl mimari ürüne dönüştüğünü aktarabilmektir. Bu kapsamda enerji etkin mimarlığın önemi açıklanarak, çatı ve cephelerde uygulanan enerji etkin tasarım kriterleri tanımlanmış ve mimari yapılardan örnekler verilmiştir. Sonuç olarak, bu amaca bağlı pek çok sistemin geliştirildiği ve mimariye hem estetik hem de enerji etkinliği açısından katkı sağladığı görülmektedir.
“Doğaya duyarlı ve çevreci tasarımlardaki gelişmelere paralel olarak yeşil çatılar dikkat çekmeye başladı”
Dünya genelinde çevreci, verimli ve sürdürülebilir yapısı nedeniyle yeşil çatı uygulamaları giderek artış gösteriyor. Yeşil çatı uygulamalarının bina enerji performansı, hava kalitesi ve kent ekolojisine etkileri nelerdir? Yeşil çatı ya da çatı renovasyon çalışmalarında malzeme trendini belirleyen kriterler nelerdir? Ülkemiz yapı sektöründe yeşil çatı uygulamaları hakkında değerlendirmenizi alabilir miyiz?
Doğaya duyarlı ve çevreci tasarımlardaki gelişmelere paralel olarak son dönemde yeşil çatıların (bitkilendirilmiş) dikkat çektiğini söyleyebiliriz. Yeşil çatı çözümleri ile birlikte, çatıların estetik ve kullanışlı yaşam alanlarına dönüşmesinin yanında, enerji verimliliği, ekolojik ve ekonomik birçok faydası bulunmaktadır.
Kentleşme ve sanayileşmenin etkisiyle şehirlerimizin ekolojik dengesi bozuluyor bununla birlikte doğamız da hızla yok oluyor. Bu durum yaşadığımız dünyanın yeşil çatılara ne denli ihtiyaç duyduğunun bir kanıtı. Yeşil çatılar, eğimli çatılardan teras çatılara ve otopark üstlerine kadar pek çok farklı çatı tiplerine uygulanabiliyor. Yeşil çatıları uygun altyapı sağlanarak bir bahçe tasarımı yapar gibi dilediğiniz renkli bitkilerle, çeşitli rekreasyon alanları ile birleştirerek eşsiz tasarımlar elde etmek mümkün.
Yeşil çatılar estetik tasarımlarının yanı sıra yağmur sularını emmeleri, su, ısı ve ses izolasyonu sağlamaları ve kendi doğal yaşam alanlarımızı oluşturabilmemiz açısından çok önemli. Özellikle büyük şehirlerde yeşil bir çatıya sahipseniz o şehrin getirdiği pek çok negatif etmenden korunmanız mümkün.
Yeşil çatı, konutlardan ticari yapılara, sanayi tesislerinden alışveriş merkezlerine kadar geniş bir yelpazede kullanılabilen ve uygulandığı alanlara değer katan kusursuz bir çözüm.
Yeşil çatılar ayrıca, sağlıklı bir yaşam alanı oluştururken sel baskınları, hava kirliliği ve kentlerin aşırı ısınma sorunu gibi iklimsel değişikliğe neden olan olayların da azaltılmasına yardımcı oluyor.
Yeşil çatı ve renevasyon çalışmalarında malzeme trendini belirleyen kriterlerin başında ekonomiklik, fonksiyonellik ve estetik gelmektedir. Bunun yanında sektörde, uzun ömürlü, kolay uygulanabilen ve sistem bakımı kolay olan çatı malzemeleri ilgi görmektedir.
Enerji kaynaklarının hızla tükendiği günümüzde yenilenebilir enerji hayati öneme sahip. Güneş enerjisi yatırımlarının hızlı bir şekilde canlanması için en önemli etkenlerden biri olarak çatı uygulamaları gösteriliyor. Çatılara güneş paneli kurulumu ve yaygınlaştırılması konusunda ne gibi çalışmalar yürütüyorsunuz?
Dünya genelinde son dönemde mevcut yapı stokunun üzerinde güneş enerji sistemleri kullanımı giderek artmaktadır. Türkiye’de güneş sistemlerinin mevcut arazilerin dışında halihazırda yapı stokunun üzerine yani binaların çatılarına da uygulanabileceği şeklindeki tebliğin yayınlanmasından sonra çatılarda GES uygulamaları artmaya başladı. GES uygulamalarının son yıllarda yayılımı artarken, bu alanda tecrübeli ve kalifiye personele olan ihtiyaç da sürekli artmaktadır.
Diğer yandan çatı taşıyıcı sistemlerinin hem mevcut durumdaki şiddetli rüzgar, fırtına ve aşırı kar gibi iklim değişikliklerine hem de asıl konumuz olan GES kurulumuna uygunluğunun düşünülmesi gerekiyor. Çatılar çalışılması kolay yerler değildir. Çatılarda bu konuda eğitim almış, nasıl bir işlem yapması gerektiğini iyi bilen kişilerin çalışması gerekir. İş kazalarının en önemli sebepleri arasında, bilinçsizlik; bana bir şey olmaz yaklaşımı, güvenlik tedbirlerinin yetersizliği, güvenlik ekipmanları kullanmama, eğitimsizlik gibi unsurlar yer alıyor.
Çatıder olarak bu kapsamda hedeflerimiz; çatısında GES kurup işletmeye alacak sakinlerin bilgilendirilmesi, başvuru, işletme bakım ve mahsuplaşma konusunda eğitim verilmesi, GES’in faydaları hakkında farkındalık oluşturulması, GES kurulumu ve mevcut çatılara uygulanması hakkında toplumu bilinçlendirme çalışmalarıdır.
Biz her zaman eğitimin önemine inanıyor ve bu alanda başarılı faaliyetler yürütmeye çalışıyoruz. Özellikle çatı ustalarının eğitimlerine çok önem veriyoruz. Mesleki eğitimlere devam ediyoruz.
Ayrıca ÇATIDER olarak Güneş Enerjisi Santrali Çatı Uygulamaları konusunda tüm STK’larla birlikte çalışmaya açık olduğumuzu da belirtmek isteriz.
“Yakın dönemde ortaya çıkan çatı ve cephe yangınları, ilgili mevzuatların geliştirilmesini ve revize edilmesini gerekli kılıyor”
Çatılarda kullanılan malzemelerden kaynaklı oluşan yangınlarda artış gözlemleniyor. Çatılarda dış yangın performans sınıfları kapsamında yapılması gereken ulusal düzenlemelerden bahseder misiniz?
Çatılarda yangının yayılımı gözlemlendiğinde, çatı kaplamasının ve diğer bileşenlerinin yanıcı olmaması gerektiğini rahatlıkla söyleyebiliriz. Çatı ve çatı kaplamaları yangının bina bölümleri içinde ve binalar arasında yayılmasında önemli bir rol üstlenmektedir. Son dönemde çıkan çatı yangınlarına bakıldığında bilgi eksikliği ve ekonomik gerekçeler ile yanıcı çatı kaplamalarının kullanılmış olduğunu görüyoruz. Yangın risklerinin en aza indirgenmesi için uygun ve etkin önlemlerin hangi koşullarda sağlanması gerektiği konusunda tasarımcıya yangın yönetmelikleri yol göstermektedir. Bu bağlamda ülkemizde yürürlükte bulunan Binaların Yangından Korunması Hakkındaki Yönetmelik'te (BYKHY) çatı ve çatı kaplamaları ile ilgili bir takım yangın güvenlik önlemleri yer almaktadır. Bu çalışmanın amacı yangın yönetmeliğinde çatı ve çatı kaplamaları ile ilgili olarak getirilen yangın güvenlik önlemlerini kapsamlı bir şekilde anlatmak, tasarımcı ve uygulamacılara rehber olmaktır. Çalışmada çatıların özellikle yangına tepki, yangına direnç ve dış yangın performansları ayrıntılı olarak incelenmektedir. Yakın dönemde ortaya çıkan çatı ve cephe yangınları, ilgili mevzuatların geliştirilmesini ve revize edilmesini gerekli kılmaktadır. Özellikle yangın güvenliği konusunda gelişmiş ülke mevzuatlarının ortaya konularak ülkemiz mevzuatının değerlendirmesinin yapılması ve tasarıma yönelik mevzuat kapsamında alternatif çözüm önerilerinin mutlaka sunulması gerektiğini düşünüyoruz. Bu aşamada ulusal düzenlemelerin yapılan revizyonlar ile yenileniyor olduğunu da görüyor ve bu gelişmeleri olumlu karşılıyoruz. Burada ulusal düzenlemelerden ziyade, kullanılan çatı malzemelerinin dıştan yangın performansına ilişkin olarak denetlenmesi daha fazla önem arz etmektedir. Yangın güvenliği önlemlerinin aksatıldığı çatı uygulamalarında kötü sonuçlar ile karşılaşmamak için doğru detay ve malzeme seçimi üzerindeki denetimler artırılmalıdır. Bu sayede daha etkin sonuçlar alınabilir.
“Değişen teknoloji ile birlikte ortaya çıkan yeni trendler çatı uygulama standartlarında da yenilikler getirilmesine neden olacaktır”
Çatı uygulamalarındaki teknolojik gelişmelerden, yeni inovatif çözümlerden, trendlerden ve standartlardan bahseder misiniz?
Özellikle gelişmiş ülkeler başta olmak üzere yeni projelerde sürdürülebilirliğin dikkate alınmaya başlaması, fotovoltaik teknolojisinin gelişmesi, güneş panellerinin estetik ve verimli çözümler sunmaya başlaması, GES uygulamalarının artmasının önünü açmaktadır. Bu nedenle bu alanda yeni ve etkili bir trendin başladığını söyleyebiliriz. Bu trend tüm dünyada artan enerji ihtiyacıyla beraber gelişmekte olan ülkelere de sıçramıştır ve yayılmaya devam etmektedir.
Son yıllarda doğaya duyarlı ve çevreci tasarımlardaki gelişmelere paralel olarak bir diğer yükselen trendin de yeşil çatılar (bitkilendirilmiş) olduğunu görmekteyiz. Yeşil çatı çözümleri ile birlikte, çatıların estetik ve kullanışlı yaşam alanlarına dönüşmesinin yanında, enerji verimliliği, ekolojik ve ekonomik birçok faydası bulunmaktadır.
Çatılarda malzeme seçimini belirleyen kriterlerin başında ekonomiklik, fonksiyonellik ve estetik gelmektedir. Bunun yanında sektörde, uzun ömürlü, kolay uygulanabilen ve sistem bakımı kolay olan çatı malzemelerinin tercih ediliyor olması da dikkati çekmektedir. Bu kriterleri dikkate alan sektör üreticilerinin de yaptıkları AR-GE ve ÜR-GE çalışmaları ile ürünlerini geliştirdiklerini görmekteyiz. Metal, kil, çimento, bitüm, plastik esaslı ve diğer çatı kaplama malzemelerinin büyük çoğunluğunda son dönemde yeniliklerin olduğunu görmekteyiz. Beton ve kil kiremitlerde çatı sistem çözümleri çok iyi bir noktaya geldi. Seramik, arduaz çatı kaplama malzemeleri piyasada uzun süredir kullanımda, metal esaslı çatı ve cephe kaplamalarıyla sanayi, ticaret yapıları ile sosyal yapılar yeni yüzlere kavuştu. Bitüm ve plastik çatı malzemelerinde de ürün çeşitliliklerinde artış olduğu görülmektedir. Bu yenilikler sayesinde klasik çatı kaplama malzemelerinin de yeni yüzleriyle sektördeki yerini muhafaza ettiğini ifade edebiliriz. Elbette değişen teknoloji ile birlikte ortaya çıkan yeni trendler çatı uygulama standartlarında da yenilikler getirilmesine neden olacaktır.
“Çatı Kaplama Pazarının, konut, ticari ve endüstriyel uygulamalarda yüksek taleple birlikte 2031 yılına kadar 322 milyar dolara ulaşacağı tahmin ediliyor”
İnşaat sektörünün önemli alt sektörlerinden birini oluşturan çatı sektörünün dünya pazarındaki yerini değerlendirmenizi istesek neler söylersiniz?
Konut Çatı Kaplaması, küresel çatı kaplama pazarındaki kilit segmentlerden biridir. Konut Çatı Kaplamasına yönelik artan talep, öncelikle inşaat sektörünün büyümesi, artan nüfus ve kentleşmeden kaynaklanmaktadır. Çatı Kaplama Pazarının, konut, ticari ve endüstriyel uygulamalarda yüksek taleple birlikte 2031 yılına kadar 322 milyar dolara ulaşacağı tahmin ediliyor.
Gelişmekte olan ekonomilerdeki konut inşaatı faaliyetlerindeki artış nedeniyle konut çatı kaplama segmentinin yıllar içerisinde önemli bir büyümeye tanık olması bekleniyor. Asfalt, metal, kiremit ve diğerleri gibi gelişmiş malzemelerin konut binalarının çatı kaplamasında kullanılması da konut çatı kaplama segmentinin büyümesine neden oluyor. Ayrıca, enerji tasarruflu çatı kaplama çözümlerine artan ilginin konut çatı kaplama malzemelerine olan talebi artırması muhtemel görünüyor.
Öte yandan dünya genelinde çatı tipi güneş santrallerinin kapasitesi geçen yıl önceki yıla göre yüzde 50 artışla 118 gigavat seviyesine ulaştı. Bu alanda yakalanan ivme sayesinde dünya genelinde 36 milyon evin enerjisi güneş enerjisinden sağlanmış oldu.
Dünya genelinde özellikle konut çatı kaplama pazar büyüklüğüne baktığımızda Kuzey Amerika nın önde olduğu görülüyor. Pazar büyüklüğünde Kuzey Amerika’yı sırasıyla önce Avrupa ve sonra Asya Pasifik takip ediyor.
Avrupa’daki çatı kaplama pazarı ise yeni yapılan 2023-2027 tahmin raporlarına göre istikrarlı bir büyümeye hazırlanıyor. Çevre dostu ve sürdürülebilir çatı kaplama malzemelerine yönelik artan talebin etkisiyle pazarın %4’lük bileşik yıllık büyüme oranında büyümesi bekleniyor. İnşaat sektöründe artan yatırımlarla birlikte enerji tasarruflu çatı kaplama sistemlerine ilişkin artan farkındalık ve benimsenmenin pazar büyümesini hızlandırması bekleniyor.
Ayrıca, bölgede artan ticari ve endüstriyel bina inşaatları nedeniyle ticari ve endüstriyel segmentlerin de pazar büyümesini artırması bekleniyor.
Sürdürülebilir ve çevre dostu çatı kaplama çözümlerine yönelik artan talebin, Asya Pasifik bölgesindeki konut çatı kaplama pazarının büyümesine yol açması bekleniyor.
Ayrıca artan tüketici harcanabilir geliri de çatı kaplama pazarına etki edecek diğer etkenlerden biri olacaktır.
Son olarak eklemek istedikleriniz nelerdir?
Bu güzel röportaj için Yapı Magazin dergisine teşekkür ediyorum. Yayın hayatınızda başarılar diliyorum.
